Samenwerken is heel fijn. Maar soms raak jij veel energie kwijt aan het contact met een collega, leidinggevende of een vriend(in)? Mag ik je dan adviseren om eens vanuit het volgende gedachtegoed te kijken naar de interactie tussen jullie? Mij helpt dit namelijk heel erg, als ik bemerk dat een samenwerking me energie kost. Dit gedachtegoed heet:
De dramadriehoek
Hoe werkt de dramadriehoek?
Ik zal een voorbeeld geven uit mijn eigen praktijk waarbij de drama-driehoek speelde. Toen ik werkzaam was in een organisatieadviesbureau was er een collega die in een lastige privésituatie zat. Daarom nam ik een paar rotklussen van haar over. Daar had ik niet echt zin in maar ik vond dit wel collegiaal. Na een bepaalde tijd bemerkte ik dat zij dit soort klussen standaard bij mij neerlegde. Dat ging mij irriteren, zeker omdat bij haar thuis weer alles tot rust gekomen was. Op een vrijdag kwam zij weer met een klus aan en toen werd ik enorm boos op haar. Zij begreep daar niets van en reageerde heel fel. Daardoor baalde ik enorm en ik vond dat ik onheus bejegend werd door haar. Eigenlijk zijn we nooit meer uit dit interactiepatroon gekomen, waarbij ik wat bozig en gefrustreerd reageerde en zij vervolgens weer vol onbegrip op mij reageerde. Achteraf gezien echt een interactie volgens het boekje van de dramadriehoek.
Wat houdt de dramadriehoek in?
De dramadriehoek is een krachtig instrument om negatieve interactiepatronen te herkennen en te onderzoeken. Er worden drie rollen onderkend. Vaak heb je een voorkeur voor één van de drie rollen. Door een situatie laat je je verleiden om in die rol te stappen en voor je het weet, verzandt de interactie. De kunst is om zo snel mogelijk te herkennen wanneer je in de dramadriehoek stapt, zodat je er vervolgens uit kunt stappen.
De verschillende rollen
De Redder
Als jij vanuit je zelf makkelijk een zorgende rol vervult, is de kans groot dat je je laat verleiden in deze rol te stappen. Je wilt je uiterste best doen en anderen helpen. Hier haal je heel veel voldoening uit. Het risico kun je als volgt beschrijven: redders doen het werk voor anderen en lossen andermans problemen ongevraagd op. Ze doen meer dan hun deel van het werk en ze doen uiteindelijk ook dingen die ze eigenlijk niet willen. Reddergedrag is gebaseerd op de (onderbewuste) miskenning dat anderen hun eigen problemen niet op kunnen lossen. De redder zet dit gedrag (meestal dus niet bewust) in, vanuit de hoop erkenning te krijgt voor dit handelen.
Gedachten die vaak spelen bij een redder zijn:
- ‘ik ben er om je te helpen’;
- ‘ik doe mij best om het iedereen naar de zin te maken’;
- ‘ik los het wel voor je op’.
De aanklager
Voel jij je enigszins gefrustreerd in je werk of je (gezins)leven, dan is het risico dat je in deze rol stapt. Je hebt het idee dat de oplossing nu eens niet vanuit jou moet komen, maar vanuit de ander. Het onderliggende gevoel bij de aanklagersrol is dat je boos bent. De aanklager verwijt en beschuldigt de buitenwereld. ‘Het ligt aan de ander’. Daarmee miskent de aanklager gevoelens als pijn en schuld. Het gedrag is gebaseerd op miskenning. De aanklager zet dit gedrag in, in de hoop de schuld buiten zichzelf te kunnen houden en te mogen vasthouden aan het eigen denk- en handelingspatroon.
Gedachten die vaak spelen bij de aanklager zijn:
- ‘Het is jouw schuld…’
- ‘Jij doet ook altijd zo…’
- ‘Waarom doe jij niet…’
Het slachtoffer
Ben je moe, weet je niet meer hoe je uit een bepaalde situatie moet komen of heb je de fut niet om actie te ondernemen, dan is het risico dat je in de rol van het slachtoffer in de drama-driehoek stapt. Het onderliggende gevoel is machteloosheid en het gevoel er niet toe te doen. Vanuit de slachtofferrol denk je dat je altijd de klos bent, dat ze jou altijd moeten hebben. Wanneer het slachtoffer een probleem voelt, voelt deze zich hulpeloos en ziet geen eigen mogelijkheden of heeft de kracht niet. Het lijkt alsof er geen middelen zijn om het probleem op te lossen. Het slachtoffer verwacht (onbewust) dat anderen het probleem oplossen en denkt niet zelf na.
Gedachten die vaak spelen bij het slachtoffer zijn:
- ‘ik heb je nodig, help me alsjeblieft’;
- ‘ik doe zo mijn best, ik kan het niet veranderen’;
- ‘ik krijg mijn werk niet af en kan er niets aan doen. Ik krijg te veel op mijn bord en niemand helpt mij’.
Wat kun je met de dramadriehoek?
De eerste stap is het herkennen van de posities. Wanneer je in steeds terugkerende negatieve interactiepatronen terecht komt, met steeds weer dezelfde afloop, kun je jezelf de volgende vragen stellen:
- Wat ging er mis?
- Wat deed ik en welke rol nam ik op me?
- En waarom deed ik dat?
- Wat doet de ander en wat is het effect daarvan op mij?
Even terug naar mijn voorbeeld. Bij mij is de verleiding groot om in de reddersrol te stappen. Als ik dan te veel geef, stap ik over in de aanklagersrol. Dat gebeurde dus ook in de situatie met mijn collega. Zij vond de reddersol van mij wel prettig en dat ik opeens in de aanklagersrol stapte, begreep ze uiteraard niet. Zij reageerde daarop door ook in de aanklagersrol te stappen en werd boos op mij. Hierdoor voelde ik me echt het slachtoffer: ik had dat niet verdiend nadat ik zoveel voor haar had gedaan. ‘Slachtoffer’ wilde ik niet te lang zijn, dus stapte ik weer in de aanklagersrol. Snap je het nog? En zie je hoe uitzichtloos dit is? Dan begrijp je ook dat dit heel veel negatieve energie kost!
Kijk eens naar jouw contact met collega’s, bazen en vrienden die veel negatieve energie kosten. In welke rol schiet jij onbewust het snelst?
In een ander artikel: ‘Tips bij samenwerking die veel energie kost‘ geef ik aan hoe je uit deze dramadriehoek kunt stappen.
Succes!
Hartelijke groet,
Margreet van Rixtel
Oprichter Topvrouw.nl
